یکی از مهمترین، ضروری ترین و سودآورترین به روزرسانی ها در دستگاه شیردوش که تاثیر آن بر افزایش تولید شیر، افزایش سرعت شیردوشی و کاهش بیماری های پستانی به سرعت قابل اندازه گیری و مشاهده است، جک دار کردن و نصب اتوماسیون بر روی واحد های دوشنده است.
همه دستگاه های شیردوشی قابلیت نصب جک ACR را دارند. با این شرح که این به روزرسانی در برخی شیردوش ها راحت تر و کم هزینه تر و در برخی دیگر مستلزم تغییر در نوع لوله کشی یا جمع آوری شیشه های رکوردر است. گاهی به علت وجود اشتباهات در نصب فریم شیردوشی و یا قدیمی بودن مدل آن، تغییرات در فریم و اصلاح آن نیز مورد نیاز می باشد.
هر چه دستگاه شیردوش جدیدتر و قطعات به کار رفته در زمان نصب و روش نصب استانداردتر باشند، هزینه به روزرسانی کمتر و اجرای آن سریع تر خواهد بود.
جک دار بودن دستگاه شیردوش چه مزیتی نسبت به شیردوش ساده دارد؟
هدف از نصب جک شیردوشی یا سیستم ACR تنها جدا شدن خرچنگی پس از پایان شیر دام نیست. هر چند می توان گفت که یکی از مهمترین وظایف جک جداکننده در شیردوشی همین مورد می باشد. اتوماسیون منجر به دوشش لطیف تر، خارج نمودن انسان و خطای انسانی از فرایند و تصمیمات در حین دوشش و خطاهای عمدی و غیر عمدی در زمان جداسازی خرچنگی در پایان دوشش (که تاثیر مخربی بر سیستم پستانی دام خواهد داشت) می شود.
برای مقایسه مراحل دوشش در شیردوش مجهز به جک جداکننده با شیردوش ساده، می بایست با تفاوت های این دو نوع سیستم شیردوشی آشنا شویم.
قطعات دخیل در شیردوش ساده، خوشه و پولساتور می باشد.
قطعاتی که فرایند دوشش در شیردوش مجهز به اتوماسیون را کنترل می کنند عبارتند از خوشه، پولساتور، سنسور تشخیص جریان شیر، کنترل برد یا پنل شیردوشی، جک پنوماتیک و شیر هوا
سنسور که بعد از خوشه و خرچنگی قرار گرفته است، به صورت مداوم پیام هایی مبنی بر سرعت و حجم شیر در حال دوشش به کنترل پنل مخابره می کند و هوش مصنوعی پنل را در جریان دوشش می گذارد. این آگاهی از سرعت خروج شیر در دستگاه شیردوش ساده قابل تشخیص نیست.
پیام ها در پنل شیردوشی تجزیه و تحلیل می شوند و در نهایت دستگاه (و نه کارگر) تصمیم می گیرد چگونه در قبال دام در حال دوشش عکس العمل نشان دهد.
اکنون به صورت همزمان مراحل را مقایسه می کنیم:
پرسنل شیردوشی بعد از آماده سازی دام که نیاز به دقت و توجه زیادی دارد و می بایست با در نظر گرفتن اخلاق و فیزیولوژی هر دام انجام پذیرد، لاینرها را به پستان متصل می نمایند.
در شیردوشی ساده: لاینرها متصل می شوند و ضربان پولساتور با تاثیر بر لاینر منجر به خروج شیر از کارتیه ها می گردد. شیر از خرچنگی عبور میکند و سپس بسته به نوع شیردوشی وارد رکوردر یا خط استیل شیر می شود.
در شیردوش اتوماسیون: لاینرها متصل می شوند و شیر بعد از خرچنگی وارد سنسور می شود. به طور معمول و بدون توجه به حجم شیر خروجی، پولساتور به مدت 20 ثانیه اقدام به ماساژ سرپستان ها می کنند تا در صورتیکه کارگران فرایند آماده سازی را به خوبی انجام نداده باشند دام برای شیر دادن تحریک و آماده شود. سپس جریان شیر خروجی توسط سنسور بررسی می شود. اگر سرعت جریان شیر کافی نبود، بسته به تنظیمات دستگاه ماساژ تکرار می شود.
در شیردوش ساده: عملیات دوشش به صورت یکسان تا پایان شیر دام تکرار می شود.
در شیردوش اتوماسیون: سنسور به طور منظم جریان و سرعت خروج شیر را رصد میکند و اطلاعات را به پنل شیردوشی مخابره میکند. پنل شیردوشی اطلاعات مخابره شده را با استانداردهای شیردوشی مقایسه میکند. برای مثال حداقل زمان دوشش یک گاو در این سیستم 3 دقیقه تعریف می شود و هر عاملی که سبب قطع شیر گاو در زمان کمتر 3 دقیقه باشد به عنوان خطا در نظر گرفته می شود و یا در صورت کاهش سرعت جریان شیر در این بازه زمانی، دستگاه به صورت خودکار و هوشمند اقدام به ماساژ سرپستان ها میکند تا شیر آزاد شود.
در شیردوش ساده: نگاه پرسنل شیردوشی به داخل خرچنگی هاست تا ببینند آیا شیر تمام شده است یا دام هنوز در حال شیر دادن است.
در شیردوش اتوماسیون: با خارج شدن از زمان استاندارد دوشش، دستگاه آماده جدا کردن خرچنگی از پستان است. سنسور مقدار شیر عبوری را همچنان مخابره می کند و پنل شیردوشی با مقایسه داده ها با تنظیمات تعریف شده بر روی برد مدیریتی، پایان شیردهی را تشخیص می دهد.
در شیردوش ساده: با تشخیص تمام شدن شیر، پرسنل شیردوشی خلا خرچنگی را قطع میکند تا خلا متوقف شود (گاهی به دلیل بی توجهی قطع نمیکند) و در حالیکه پولساتور همچنان به کار خود ادامه می دهد، خرچنگی را سریع یا آرام از پستان جدا می نماید.
در شیردوش اتوماسیون: سنسور پایان شیر را به پنل اعلام می کند. پنل پولساتور را خاموش میکند (در بعضی سیستم ها سطح خلا را کاهش می دهد) و با قطع جریان خلا، خرچنگی آماده جدا شدن می شود. این فرایند با کمک جک و به آرامی در حالیکه خلا قطع شده است انجام می پذیرد و پیش از برخورد خرچنگی به زمین، خوشه به سمت بالا کشیده می شود.
در شیردوش ساده: شیر باقی مانده در خرچنگی در زمان جداسازی بر روی زمین می ریزد.
در شیردوش اتوماسیون: در زمان بالا کشیده شدن خرچنگی، پنل فرمان ورود خلا به داخل خرچنگی برای چند ثانیه را می دهد و شیر باقیمانده در خرچنگی و لوله ها به داخل مکیده می شوند تا هدر روی شیر به صفر برسد.
تفاوت ها:
در شیردوش ساده، همه چیز به مهارت پرسنل شیردوشی، مسوولیت پذیری، میزان خستگی، سطح لجاجت، قدرت تصمیم گیری و مهربانی در برخورد با دام بستگی دارد.
در شیردوش اتوماسیون فقط اتصال لاینرها به پستان توسط کارگران انجام می شود و بقیه عملیات با هوش مصنوعی و فارغ از تصمیمات شخصی و محیطی اعمال می شود.
در شیردوش ساده اگر به هر دلیل دام شیر دادن را متوقف کند، پرسنل شیردوشی این امر را پایان شیر قلمداد می کنند.
در شیردوش اتوماسیون، تصمیم گیری ها بر اساس داده های از پیش تعریف شده ی استاندارد است و در صورت قطع ناگهانی شیر و جدا شدن خودکار خرچنگی ها در حین دوشش، چراغ هشدار روشن می شود تا کارگر موضوع را برطرف و شیردوشی را دوباره آغاز نماید.
شیردوش ها چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
در هر ضربان پولساتور حدود 300 سی سی شیر از پستان گاو پر تولید امروزی به خرچنگی وارد می شود. اگر ظرفیت خرچنگی دستگاه شیردوش شما کمتر از این مقدار است مانند آن است که شما شیر آب را تا آخر باز کنید و بخواهید یک فنجان کوچک را پر از آب کنید. نتیجه کار چندان خوشایند نیست. فشار آب مانع از پر شدن فنجان می شود و آب به بیرون می پاشد. در خرچنگی کوچک نیز مشکلی مشابه ایجاد خواهد شد. با این تفاوت که شیر از خرچنگی بیرون نمی ریزد، بدتر از آن با فشار به داخل کانال پستان باز می گردد و مشکلات پستانی مانند ورم برای دام شما ایجاد می کند.
دامدار هزینه زیادی برای داشتن دام های اصلاح نژاد شده می کند و با صرف هزینه های سنگین خوراک و
مدیریت، تلاش می کند بیشترین شیر را از هر راس دام استحصال کند. اما مشکل آنجاست که بخواهیم خودروی تندروی خود را بر روی جاده خاکی برانیم. پرورش و نگهداری گاو پرشیر امروز نیاز به دستگاه های مدرن و با محاسبات روز صنعت دامپروری دارد؛ در غیر این صورت دستگاه شیردوش، خود باعث افت شیر و کاهش تولید خواهد شد. به بیان دیگر گاو شما می تواند پنجاه لیتر شیر در روز تولید کند اما دستگاه شیردوش شما نمی تواند این مقدار شیر را تخلیه کند و در نتیجه تولید گاو کاهش خواهد یافت.
موارد ذکر شده در زیر هر یک به تنهایی بر عملکرد و سرعت دوشش دام ها تاثیر گذارند. کیفیت پایین و کارکرد نادرست هر یک از این قطعات می تواند سبب شود شیر دام به خوبی تخلیه نشود و یا برای دوشش کامل نیاز باشد دام بیشتر از زمان استاندارد در سالن شیردوش بایستد.
تفاوت های خرچنگی:- حجم خرچنگی 150 سی سی تا 400 سی سی
- کاسه خرچنگی از جنس پلی کربنات، پلاستیک یا پلی سولفان
- کفی تمام استیل یا پلاستیکی
تفاوت در جنس شل:- پلاستیکی
- پلی کربنات درجه یک یا درجه دو
- آهنی با روکش پلاستیک
- استیل بگیر
- استیل نگیر درجه یک
تجهیزات خلا:- وکیوم پمپ روغنی درجه یک یا درجه دو
- وکیوم پمپ بلوئر
- به همراه اینورتر یا بدون آن
- تراپ شیشه ای، استیل یا پلی کربنات
اتصالات و رابط ها:- پلاستیکی (ضعیف)
- لاستیکی
- استیل (گران و با کیفیت)
- جوش آرگون
جنس لاینر و شیلنگ:- پی وی سی
- لاستیک
- سیلیکون
- ایرانی یا وارداتی
نوع رکوردگیر:
- شیشه رکوردر چینی
- میلکمتر مکانیکی ایرانی یا وارداتی
- میلکمتر دیجیتال
- میلکمتر متصل به اتوماسیون شیردوشی
کیفیت تجهیزات انتقال شیر:- پمپ شیر از ظرفیت 55 صدم کیلووات تا 2 کیلو
- کیفیت استیل سره پمپ شیر
- رسیور استیل یا شیشه ای
- فلوسوییچ ساده یا حرفه ای
- تابلو پمپ شیر ارزان یا حرفه ای
میزان به روز بودن دستگاه:- جک دار یا ساده
- با یا بدون نرم افزار مدیریت گله
- دقت در سیم کشی
- با یا بدون کابینت
جنس لوله ها و خطوط خلا، انتقال شیر و آب:
به علت وسیع و عمیق بودن مطالب، توضیح نقش هر یک از این قطعات در کارکرد صحیح دستگاه شیردوش در این نوشتار امکان پذیر نیست. اما به عنوان مثال پولساتور با تکنولوژی چهل سال پیش (مدل پنوماتیک) برای ساعت کار بالا و دوشش دام با رکورد روزانه 40 کیلو شیر طراحی نشده است. ضربان نامنظم پولساتور و افت عملکرد آن بعد از چند ساعت دوشش، منجر به بروز ورم پستان به خصوص در بهاربند دام های پرشیر می شود. یک پمپ تخلیه شیر با طراحی نادرست منجر به تلخ شدن شیر دوشیده از دام ها می شود و لاینر نامرغوب با ایجاد درد در سرپستان، شرایط را برای شروع سیکل هورمونی آزادسازی شیر نامساعد می نماید.
در مقایسه با دانش روز دامپروری، همواره باید از خود بپرسیم طراحی دستگاه شیردوشی که قصد خرید آن را داریم به چه صورت است؟ آیا خلا دستگاهی که به ما معرفی می شود یکنواخت است؟ آیا دارندگان یک برند خاص مدام با هایپرکراتوزیس یا پرولاپس سرپستان ها مواجه نیستند؟ آیا اسکلت شیردوش های نصب شده توسط فروشنده به استحکام برندهای مطرح دنیاست؟ آیا قطعات مصرف شده در شیردوش با دوام هستند و یا نیاز به تعویض در زمان های کوتاه دارند؟
هزینه های تحمیلی به دامدار ناشی از گاو مبتلا به هایپرکراتوزیس، میزان افت شیر ناشی از ورم پستان به علت بسته نشدن سرپستان ها و حذف دام های مبتلا چقدر است؟ آیا مجموع این هزینه ها در طول سالیان استفاده از دستگاه شیردوش کم کیفیت و یا بدون سرویس مناسب، بیشتر از قیمت خرید آن دستگاه نیست؟
چه زمانی دامدار نیاز به شیردوش خط وسط (میدلاین) و چه زمان نیاز به شیردوش دو طرفه دارد؟ سرعت دوشش و ضریب پر و خالی شدن دستگاه شیردوش یک فروشنده چقدر است؟
موارد و نمونه سوال های ذکر شده در بالا مواردی است که معمولا فروشندگان تمایلی به صحبت درباره آن ندارند زیرا مجبور خواهند شد اطلاعات فنی تر و دقیق تری به دامدار ارایه نمایند که گاه موجب افشای نابلدی، گرانفروشی و از دست دادن بازار خواهد شد.
منظور از این نوشتار آن نیست که دستگاه ارزان قیمت تر دستگاه ضعیف تری است یا فروشنده ای که دستگاه را با قیمت پایین تری ارایه می کند، از کیفیت محصول کاسته است. هدف آن است که خریدار پیش از نصب دستگاه می بایست جایگاه و برنامه آتی خود (مانند تعداد دام دوشا در 5 سال آینده – طرح توسعه – میزان سرمایه گذاری) را به خوبی برای فروشنده بیان نماید تا ایشان بتوانند شیردوش متناسب با نیاز خریدار را با مشخصات فنی صحیح و آگاهانه به وی پیشنهاد نمایند.
هدف تولید کننده شیر، تولید شیر با کیفیت است. جدا از مسئولیت ما در قبال سلامت جامعه به واسطه تولید شیر با کیفیت، دامدار نباید به خاطر پایین بودن کیفیت لوله های استیل انتقال شیر، مدام در معرض جریمه های کارخانه های لبنیات سازی باشد و یا سالانه هزینه تعویض لوله های بی کیفیت ضربه خورده و له شده را بپردازد.
مهم نیست که چه مقدار پول برای سرمایه گذاری در بخش دامداری در نظر گرفته اید اما مهم است که هر ریال پول شما چگونه بیشترین درآمد را می تواند روانه جیب شما کند.