شماره زنی روی گوش گوسفند و بز

این نوشتار تجربه ای علمی و فارمی در خصوص اهمیت به روز بودن اطلاعات و ثبت مشخصات در دامداری ها به خصوص فارم های پرورش دام سبک مانند بز و گوسفند می باشد.

در گله های بالای صد راس دام سبک، برای مدیریت علمی و اقتصادی، می بایست اقداماتی مانند شماره گذاری و ثبت اطلاعات در نرم افزار و یا دفاتر ثبت انجام شود.

زیرا بررسی توجیه اقتصادی نگهداری دام، تنها با مشاهده داده های آماری ناشی از تعداد تلقیح، فاصله زایمان، دفعات زایش میش ، درصد دوقلو زایی و درصد ماندگاری دام ها امکان پذیر است.
در یک تجربه عملی، بعد از یک سال ثبت مشخصات در گله ای در گنبد کاووس مشخص شد از بین 700 راس میش مولد همزمان سازی شده، 43 راس میش علیرغم صرف هزینه همزمان سازی و قوچ اندازی در 3 مرحله ، آبستن نشده اند. به این معنی که این میش ها 150 تا 180 روز فقط مصرف کننده بودند و هیچ سودی برای دامدار نداشته اند. این آمار بدون انجام ثبت مشخصات هرگز به دست نمی آمد.

تنها به کمک ثبت مشخصات است که می توان دام های نامناسب و غیر سودآور را شناسایی و حذف کرد.

ثبت اطلاعات تنها زمانی امکان پذیر است که گوسفند ها و یا بزها با شماره ای مشخص شده باشند و این عملیات توسط نصب پلاک گوش انجام می شود. از این زمان به بعد هر دام با یک شماره تکرار ناپذیر شناخته خواهد شد و دام به اصطلاح دارای هویت می گردد.

چه زمانی و چگونه ثبت مشخصات کنیم ؟
برای شروع ابتدا می بایست همه ی میش ها و بره های موجود را شماره گذاری کنیم تا در آینده بتوانیم عملیات مدیریتی که روی دام ها انجام می گردد (مانند زایش ،همزمان سازی فحلی، واکسیناسیون، حذف و ....) را رصد کنیم.
برای شماره گذاری میش، ابتدا دام را مهار کنید. جهت تشخیص بهترین محل برای نصب پلاک،

از قسمت سر تا انتهای گوش را در نظر بگیرید.

سپس نقطه ای در میان گوش بین دو غضروف را مشخص کرده و پلاک را در آن قسمت نصب کنید.

همچنینن ضروری است ضدعفونی دستگاه پلاک زن در حین استفاده با محلول آب و بتادین صورت گیرد تا باعث انتقال عفونت در گوش دام ها نگردد.

در گذشته اعتقاد بر این بود که شماره گذاری در بره و بزغاله بعد از سه ماهگی انجام شود. اما دامدار می تواند به راحتی از روز سوم تا پنجم بعد از زایمان، بدون نیاز به نیروی کمکی، بره را که در کنار مادر و در زایشگاه نگهداری می شود، مهار و پلاک را نصب کند و ثبت اطلاعات را با کمترین خطا از روزهای اول تولد دام آغاز نماید.

گاهی بعضی دامداران از جدا شدن پلاک ها از روی گوش، دوام و ماندگاری پایین آن ناراضی هستند. بدیهی است که در ابتدا جنس پلاک و کیفیت نوع میخ بسیار مهم است. اما گاهی مشاهده می شود که علیرغم کیفیت مناسب یک پلاک گوش، به دلایلی بره ها پلاک ها رو می جوند که در نتیجه مشکل بزرگی در بحث شناسایی دام رخ خواهد داد و دامدار مجبور به پلاک گذاری دوباره و صرف هزینه مالی و زمانی مضاعف می گردد.
یکی از علل جدا شدن پلاک از گوش مربوط به نواقص جایگاه نگهداری دام است که می بایست این مشکلات ساختاری تصحیح و برطرف شود. برای مثال در دامداری هایی که به جای نرده از تور جهت جداسازی دام ها استفاده شود، مشاهده می شود تور سیمی با گیر انداختن پلاک گوش در بین حفره هایش، منجر به گیر کردن پلاک گوش می گردد که در نهایت با تلاش دام و کشیدن سر، گوش پاره شده، ضمن آسیب به دام پلاک نیز از گوش دام جدا می گردد.
با این اوصاف دامداران می بایست با مشاوره با کارشناسان خبره در این رشته، علاوه بر استفاده از پلاک گوش های با کیفیت (جهت دام پرواری و یا داشتی) از دانش نگهداری، مدیریت و پرورش دام نیز بهره مند شوند.