اتلاف پنهان شیر در سالن شیردوشی
در حال بارگزاری
شیردوشی؛ عملی ساده با پیامدهای اقتصادی پنهان
کار شیردوشی در نگاه اول عملی کاملاً عادی به نظر میرسد؛ فرآیندی که گویی خودبهخود انجام میشود. اما در واقع، شیردوشی یکی از حساسترین و اقتصادیترین مراحل مدیریت گاوداری شیری است و هرگونه بینظمی در آن مستقیماً به کاهش تولید شیر منجر میشود.
در رأس این فرآیند، آمادهسازی صحیح پستان پیش از دوشش قرار دارد. هدف از این آمادهسازی، تحریک ترشح هورمون اکسیتوسین و آزادسازی کامل شیر از بافت پستانی است.
اصول کلیدی آمادهسازی پستان پیش از دوشش
برای دستیابی به حداکثر تولید شیر، رعایت نکات زیر ضروری است:
• پس از استقرار دام در جایگاه دوشش، حداقل ۱۰ ثانیه تحریک فیزیکی سرپستانها انجام شود.
• حداکثر ۶۰ تا ۹۰ ثانیه پس از اولین تماس با پستان (ناشی از شستشو، رگزدن یا خشککردن)، خرچنگیها متصل شوند.
• شیردوشی باید بهگونهای مدیریت شود که این زمانبندی برای اولین و آخرین گاو گله بهصورت یکسان رعایت گردد.
• خرچنگیها زمانی جدا شوند که حدود نیم تا یک فنجان شیر در پستان باقی مانده باشد.
زود دوشیدن یا دیر دوشیدن؛ هر دو زیانآورند
دو خطای رایج در سالن شیردوشی عبارتاند از:
• زود دوشیدن (اتصال زودهنگام خرچنگی پیش از اثر اکسیتوسین)
• دیر دوشیدن (تأخیر بیش از حد در شروع یا پایان دوشش)
در هر دو حالت، میزان شیر برداشتشده کاهش مییابد. دام باید فرصت کافی داشته باشد تا اکسیتوسین روی سلولهای پستانی اثر بگذارد، اما دوشش نیز نباید آنقدر به تأخیر بیفتد که رفلکس رهاسازی شیر تضعیف شود.
شیردهی دوفازی؛ نشانهای از ضعف مدیریت دوشش
در یک مطالعه انجامشده روی ۶۴ دامداری، در بیش از ۳۰ درصد گاوها و ۳۴ درصد دامداریها، پدیده شیردهی دوفازی مشاهده شد.
شیردهی دوفازی زمانی رخ میدهد که:
• خرچنگی به پستان متصل میشود
• اما اکسیتوسین هنوز بهطور مؤثر عمل نکرده است
در این حالت، گاو دیرتر به حداکثر سرعت خروج شیر میرسد. در یک گله صنعتی، هدف آن است که کمتر از ۱۰ درصد گاوها دچار شیردهی دوفازی شوند.
پیامدهای شیردهی دوفازی
شیردهی دوفازی میتواند منجر به:
• ناآرامی گاو در حین دوشش
• تجمع خون در سرپستانها در شرایط وجود خلا بدون جریان مناسب شیر
• سفت شدن سرپستانها
• کاهش تولید شیر روزانه
مطالعات نشان دادهاند:
• اگر گاو تا ۳۰ ثانیه پس از اتصال خرچنگی شیر خود را آزاد کند، شیردهی دوفازی مشاهده نمیشود.
• تأخیر ۳۰ تا ۵۹ ثانیه باعث کاهش حدود ۱٫۸ کیلوگرم شیر میشود.
• تأخیر بیش از ۶۰ ثانیه میتواند افتی حدود ۳ کیلوگرم شیر در هر گاو ایجاد کند.
شیرِ دوشیدهنشده چه میشود؟
سؤال مهم این است: شیری که دوشیده نمیشود کجا میرود؟
این شیر نه روی زمین میریزد و نه قابل بازیابی است؛ بلکه عملاً از چرخه تولید حذف میشود و دامدار بدون آنکه متوجه باشد، روزانه بخشی از درآمد خود را از دست میدهد.
علت اصلی این پدیده، اختصاص ندادن زمان کافی به آمادهسازی پستان و نبود یک برنامه زمانی دقیق و اجراشده در سالن شیردوشی است.
نقش نیروی انسانی در اتلاف یا حفظ شیر
حتی اگر برنامه دوشش بهصورت مکتوب و استاندارد تعریف شده باشد، عدم رعایت زمانها در عمل میتواند کل سیستم را ناکارآمد کند. یکی از دلایل شایع این مشکل:
• کمبود یا مازاد نیروی کار در چال شیردوشی
• خستگی یا آموزشندیدن کارگران
آموزش و بازآموزی مستمر کارگران شیردوشی یک ضرورت است، نه یک انتخاب. هیچگاه آموزش نیروی شیردوش نباید متوقف شود.
اگر دامداری شما برای تولید شیر تأسیس شده است، سالن شیردوشی قلب اقتصادی واحد شماست. هر ثانیه بینظمی در این بخش میتواند به از دست رفتن چند کیلوگرم شیر در روز منجر شود. شیردوشی استاندارد، زمانبندی دقیق و نیروی انسانی آموزشدیده، کلید جلوگیری از اتلاف پنهان شیر هستند.
|