ثبت مشخصات دام

بسیار اهمیت دارد که دامدار بداند میش‌ها و یا بزهای گله از نظر آبستنی در چه وضعیتی قرار دارند. ثبت رکوردها، شناسایی انفرادی دام‌ها از طریق پلاک‌گذاری و درج کامل اطلاعات مدیریتی، پرورشی و درمانی، اساس مدیریت علمی گله را تشکیل می‌دهد. با این حال، مهم‌تر از خودِ ثبت اطلاعات، تحلیل داده‌ها توسط مدیر فارم یا کارشناس گله و نتیجه‌گیری صحیح از این داده‌هاست.

در مثال عملی زیر به‌خوبی مشاهده می‌شود که بررسی آبستنی و کنترل داده‌های یک گله گوسفند چگونه منجر به شناسایی یک ضرر اقتصادی بزرگ شده است؛ ضرری که دامدار بدون ثبت مشخصات، عملاً از آن بی‌اطلاع بوده است.
(قیمت‌ها مربوط به نیمه دوم سال ۱۳۹۶ می‌باشد)

در یک گله مولد ۸۰۰ رأسی، طی مدت ۲۰ ماه کلیه اطلاعات مربوط به تلقیح، قوچ‌اندازی، همزمان‌سازی فحلی، سونوگرافی و سایر عملیات پرورشی و تولیدمثلی ثبت شد.
در آزمون آبستنی انجام‌شده در تاریخ ششم بهمن ۱۳۹۶، از ۶۷۰ رأس میش سونوگرافی‌شده، تعداد ۶۰۱ رأس آبستن و ۶۹ رأس غیرآبستن تشخیص داده شدند.

تحلیل داده‌ها نشان داد که از میان ۶۹ رأس میش غیرآبستن، تعداد ۲۳ رأس طی سه دوره همزمان‌سازی متوالی، هیچ‌گاه آبستن نشده و هیچ زایشی برای آن‌ها ثبت نشده است.

با توجه به اینکه هزینه نگهداری هر رأس میش در روز ۱۰۰۰ تومان و هزینه هر مرحله همزمان‌سازی با سیدر یا اسفنج ۲۵ هزار تومان بوده است، هزینه نگهداری هر رأس میش در بازه ۲۰ ماهه به حدود ۶۷۵ هزار تومان می‌رسد.

در مقابل، اگر میانگین وزن هر رأس میش ۵۵ کیلوگرم و قیمت فروش هر کیلوگرم دام زنده ۱۳ هزار تومان در نظر گرفته شود، ارزش فروش هر رأس میش حدود ۷۱۵ هزار تومان خواهد بود.

در این مثال واقعی، دامدار برای ۲۳ رأس میش صرفاً هزینه نگهداری پرداخت کرده، بدون آنکه این دام‌ها درآمدی از محل زایش یا تولید بره برای او ایجاد کنند. در صورتی که این دام‌ها زودتر شناسایی و حذف می‌شدند و با میش‌های بارور جایگزین می‌گردیدند، دامدار می‌توانست چندین میلیون تومان درآمد بالقوه را حفظ کند.

این تجربه به‌روشنی نشان می‌دهد که عدم شناسایی دام‌های غیرآبستن در گله‌های بزرگ، منجر به زیان‌های پنهان اما قابل‌توجهی می‌شود. میش‌هایی که در طول یک سال آبستن نمی‌شوند و زایشی ندارند، باید به‌صورت مدیریتی و آگاهانه حذف شوند.

دامداری یک علم است و هر علم پیش‌نیازهایی دارد. اگر گله فاقد سیستم شناسایی و ثبت اطلاعات باشد، تصمیم‌گیری‌ها بر پایه حدس و تجربه ناقص انجام می‌شود. استفاده از کارشناس و آنالیز داده‌های گله یک عمل لوکس نیست، بلکه یک ضرورت اقتصادی برای حفظ سرمایه دامدار است.

این مقاله حاصل گفت‌وگو با آقای مهندس داود حاجیلری، کارشناس ارشد اصلاح نژاد دام، بوده و توسط آقای مهندس امیر درویش‌نوری، کارشناس دامپروری، تنظیم شده است.