شستشوی دستگاه شیردوشی (ترکیبی از تمیز کردن و ضد عفونی کردن آن)، پس از هر بار شیردوشی ضروری است. با شستن صحیح دستگاه شیردوش، خطر انتقال ورم پستان از دام مبتلا به دام سالم (از طریق لاینر و تجهیزات شیردوشی آلوده) کاهش می یابد.
شستشوی موثر نیازمند:
- طراحی صحیح سالن و دستگاه شیردوشی
- قطعات استاندارد شیردوشی
- نصب لوله های شیردوشی به صورت صحیح و در زاویه های درست
- حجم کافی از آب در دمای مناسب
- شوینده شیمیایی استاندارد و با فرمولاسیون درست
- رعایت روش صحیح شستشو و رعایت زمان مورد نیاز جهت اثربخشی هر مرحله
است. بسیار مهم است که روال منظم و تحت نظارتی توسط همه پرسنل مسوول در شستشوی دستگاه شیردوشی دنبال شود.
.jpg)
اصول شستشوی دستگاه شیردوش
- پیش شستشو یا 1 آبکشی اولیه با آب گرم + 2 آبکشی با آب داغ: برای خارج کردن باقی مانده شیر در لوله ها و اتصالات
- شستشوی اصلی با استفاده از 3 قلیا + 4 آبکشی با آب داغ +5 شستشو با اسید + 6آبکشی با آب گرم: برای از بین بردن چربی، پروتئین و مواد معدنی رسوب کرده و چسبیده به قطعات
- شستشوی نهایی یا 7 آبکشی پایانی: برای از بین بردن مواد شیمیایی موجود در برای جلوگیری از آلودگی شیر دوشیده شده در نوبت بعد شیردوشی
درشرایط خاص و در زمان بالا بودن بار میکروبی، ضد عفونی کننده های خاصی را می توان به شستشوی نهایی اضافه نمود. در این حالت دوز مصرفی می بایست بسیار کم و کنترل شده باشد؛ در غیر اینصورت شیر وعده های بعدی بوی کلر خواهد داد.
توجه: برای اینکه تمیز کردن دستگاه شیردوش موفقیت آمیز باشد، محلول تمیز کننده دستگاه شیردوش باید به طور یکسان با تمام سطوح داخلی لوله و اتصالات در هر سه مرحله پیش شستشو، شستشوی اصلی و شستشوی نهایی تماس داشته باشد.
قبل از شروع شستشو
قبل از شروع شستشو، تمام سطوح خارجی لاینرها، خرچنگی، لوله ها و فریم می بایست کاملاً تمیز شوند. سطح جترها و بشقابک جتر نیز باید شسته شود تا اگر در زمان شیردوشی دچار آلودگی شده است، آلودگی را به داخل محلول شوینده و آب وارد نکند. بهترین روش تمیز کردن کامل خوشه ها و جترها، برس کشیدن و شستشو با محلول شوینده گرم و یا داغ است.
مرحله پیش شستشو
بهترین دمای آب برای آب کشی قبل از شستشو، دمای 30 تا 40 درجه سانتیگراد می باشد. آب گرم بیشترِ شیر باقیمانده در دستگاه شیردوش را در خود حل می کند و بعد از آبکشی شیشه رسیور، مستقیما به فاضلاب پمپ می شود. این عملیات را 2 تا 3 دقیقه انجام دهید.
به طور معمول برای اطمینان از شستشوی کافی، برای هر واحد شیردوشی 14 لیتر آب مورد نیاز است. بهتر است فیلتر شیر بعد از مرحله پیش شستشو برداشته شود و با یک فیلتر تمیز جایگزین شود.
مرحله آبکشی اولیه در هیچ زمانی نمی بایست حذف گردد. حتی هنگامی که آب گرم به مقدار کافی وجود ندارد نیز باید از آبکشی با آب سرد استفاده نمود. در صورت استفاده از حجم ناکافی آب در مرحله پیش شستشو، باقی مانده ی شیر در لوله ها می تواند اثربخشی محلول های ضد عفونی کننده - شوینده را تا حد زیادی کاهش دهد.
مرحله شستشو با شوینده شیردوشی:
برای شستشوی اصلی حداقل 14 لیتر آب گرم (در دمای 85 درجه سانتیگراد) به ازای هر واحد دوشنده مورد نیاز است. وان شستشو را با مقدار مناسب آب داغ پر کنید. در ابتدا لوله خروجی را از مسیر وان آب خارج کنید تا حدود 4 لیتر به ازای هر واحد تخلیه شود. این امر را تا زمانی ادامه دهید که دمای آب در حال تخلیه به حداقل 55 درجه سانتیگراد برسد. سپس سر لوله را درون وان آب قرار دهید و چرخه را شروع کنید. این عملیات را 2 تا 3 دقیقه ادامه دهید. مواد ضد عفونی کننده - شوینده در این مرحله می بایست به وان اضافه شود.
توجه کنید که در تمام مراحل شستشوی اصلی، دمای محلول شستشو در انتهای چرخه باید حداقل 55 درجه سانتیگراد باشد. صرف زمان بیشتر، ریسک افت دما به کمتر از دمای توصیه شده را به دنبال خواهد داشت.
استفاده از سود یا قلیا مایع:
مقدار 2 درصد قلیای مایع را به میزان آب مورد نیاز جهت شستشو اضافه کنید. دقت کنید که دمای آب در زمان شستشو قلیایی از 75 درجه کمتر نباشد. چرخش قلیا را 6 تا 8 دقیقه ادامه دهید.
دو درصد به معنای 2 گرم در 100 گرم یا 20 گرم در یک لیتر آب می باشد. برای مثال در یک دستگاه 10 واحدی که به 140 لیتر آب نیاز است می بایست 2800 گرم (حدود 3 لیتر) قلیا اضافه شود. در صورت بالا بودن میزان چربی شیر یا کثیف بودن لوله ها، افزایش تا 3 درصد مجاز می باشد. در صورت پایین بودن چربی و تمیزی لوله ها، کاهش دوز قلیا مصرفی تا 1 درصد مجاز می باشد.
توجه: درصد ترکیب قلیا با آب را کارخانه سازنده سود تعیین می کند و ممکن است دوز مصرفی برای سایر برندها متفاوت باشد.
آبکشی: اکنون دستگاه را با آب داغ 70 درجه به مدت 5 دقیقه آبکشی کنید. این آب می بایست بعد از چرخیدن از خط خارج شود و وارد فاضلاب شود.
استفاده از اسید مایع:
مقدار 0.2 درصد (دو دهم درصد) اسید مایع را به میزان آب مورد نیاز جهت شستشو اضافه کنید. برای شستشوی اسیدی دمای 45 تا 50 درجه مناسب می باشد. چرخش اسید را 6 تا 8 دقیقه ادامه دهید.
دو دهم درصد به معنای 0.2 گرم در 100 گرم یا 2 گرم در یک لیتر آب می باشد. برای مثال در یک دستگاه 10 واحدی که به 140 لیتر آب نیاز است می بایست 280 گرم (حدود 300 سی سی) اسید اضافه شود. در صورت بالا بودن میزان رسوب در لوله ها یا شیشه رکوردر، افزایش تا 1 درصد مجاز می باشد.
توجه: درصد ترکیب اسید با آب را کارخانه سازنده اسید تعیین می کند و ممکن است دوز مصرفی برای سایر برندها متفاوت باشد.
مرحله شستشوی نهایی
مرحله نهایی باید با آبکشی نهایی آب سرد دنبال شود. به طور معمول برای هر واحد 14 لیتر آب مورد نیاز است. چرخش آب سرد را 2 تا 3 دقیقه ادامه دهید.
بسته به کیفیت آب استفاده شده، ممکن است نیاز به افزودن هیپوکلریت سدیم به آب شستشوی نهایی به میزان 25 میلی لیتر در 40 لیتر وجود داشته باشد. آب شستشوی نهایی می بایست در فاضلاب تخلیه شود.
پس از اتمام شستشو، پمپ های خلا را خاموش کنید. اکنون خروجی ها و لوله ها را باز کنید تا آب باقی مانده خارج شود و هوا در لوله ها جریان داشته باشد.
انتخاب شوینده- ضد عفونی کننده
شیر حاوی چربی، پروتئین، قند و مواد معدنی است. آب مورد استفاده برای شستشوی دستگاه شیردوشی نیز بسته به سختی آب می تواند حاوی مقادیر مختلفی از مواد معدنی باشد. چربی، پروتئین و مواد معدنی روی سطوح داخلی تجهیزات شیردوشی رسوب می کنند.
مواد شوینده قلیایی، چربی ها و پروتئین ها را از شیر جدا می کنند و آنها را از سطوح صاف تجهیزات شیردوشی پاک می نمایند. با این حال، شرایط قلیایی تولید شده می تواند تشکیل سنگ شیر (ترکیب پروتیین و کلسیم)، رسوب سنگ آهک و سایر رسوبات معدنی را تقویت کند. این رسوبات فقط با مواد شوینده اسیدی قابل حذف هستند.
ترکیبات قلیایی معمولاً با مواد فعال کننده شوینده ها، عوامل معلق کننده سختی آب و کلر ترکیب می شوند تا یک پاک کننده قلیایی کلردار تولید کنند. مواد فعال کننده سطوح به محلول تمیز کننده کمک می کنند تا لایه های رسوب کرده شیر را از سطوح داخلی حذف کنند و از بین ببرند.
مواد کنترل کننده سختی آب (فسفات ها و عوامل کلات کننده) مواد معدنی و رسوبات را به حالت تعلیق در می آورند و از رسوب دوباره آنها جلوگیری می کنند.
هرگز نباید اجازه دهید اسید و قلیا با هم مخلوط شوند. زیرا این امر باعث تولید گاز کلر می شود که بسیار مضر است و می تواند منجر به صدمات جدی و مرگ شود.
اکثر سالن های شیردوشی از خط شیر استیل استفاده می کنند. در یک خط شیردوشی با لوله ی فلزی علاوه بر اینکه مشاهده داخل لوله و نظارت بر تمیز شدن غیر ممکن است، قطر داخلی این خطوط، شستشو را با چالش مواجه می کند.
قطر خطوط شیر به طور معمول بین 70 تا 105 میلی متر متغیر است. شستن تمام سطوح داخلی یک لوله 70 میلی متری به راحتی امکان پذیر نیست. قسمت فوقانی لوله شیر با محلول در حال گردش تماس نخواهد داشت و این می تواند باعث ایجاد رسوب در سطوح فوقانی لوله شود. بنابراین ضمن استفاده از آب کافی و فشار مناسب برای کوبیدن آب حاوی شوینده به لوله ها، از سالم بودن قطعاتی مانند آمپلی فایر اطمینان حاصل نمایید.
کدام یک مهم تر است؟ کیفیت مواد شوینده یا نحوه شستشو؟
کیفیت شوینده ها بسیار موضوع مهمی است. اما استفاده نادرست از بهترین مواد شوینده نیز نتیجه مطلوبی ایجاد نخواهد کرد. همانطور که در بالا ذکر شد، توجه به دمای آب، مدت زمان گردش شوینده ها در خط شیردوشی، نحوه آبکشی و نظافت کلی سالن شیردوشی موضوعات بسیار مهمی هستند.
اگر چه اسید مایع و سود به کار رفته در شستشوی دستگاه شیردوش نمایش داده شده در تصویر زیر از کیفیت بالایی برخوردار بوده است، با این حال این تصویر (که یک سالن شیردوشی قدیمی است) بدون شک بیانگر دقت اپراتور شیردوشی و مدیریت صحیح دامدار می باشد.
