هزینه پنهان ورم پستان
در حال بارگزاری
در دامداریهای شیری، درمان ورم پستان بیشترین هزینه درمانی را در مقایسه با سایر بیماریها به دامدار تحمیل میکند. برای افزایش کیفیت شیر و حفظ سودآوری، لازم است ورم پستان بالینی و تحتبالینی بهصورت مداوم پایش شده و میزان شیوع آن در گله بهطور دقیق مشخص باشد. در دامداری مدرن، ارزیابی اقتصادی تمام بخشهای فارم برای کنترل هزینهها و جلوگیری از زیانهای پنهان، یک ضرورت مدیریتی است.
یکی از مؤثرترین راهکارها برای کاهش هزینهها، کاهش نرخ بروز بیماریها در گله است. در این میان، ورم پستان پرهزینهترین بیماری صنعت دامداری شیری محسوب میشود؛ بیماریای که میتواند هم بهصورت بالینی و هم تحتبالینی بروز کند.
ورم پستان تحتبالینی؛ دشمن پنهان سود دامدار
در بسیاری از دامداریها، ورم پستان تحتبالینی از نظر اقتصادی مخربترین نوع ورم پستان است. دلیل این موضوع، اثر طولانیمدت عفونتهای مزمن بر تولید شیر در کل دوره شیردهی دام است. عفونتهای مداوم باعث تخریب سلولهای ترشحکننده شیر شده و این سلولها بهتدریج با سلولهای غیرمولد جایگزین میشوند؛ فرآیندی که به کاهش دائمی تولید شیر منجر خواهد شد.
برآوردها نشان میدهد هزینه ورم پستان تحتبالینی در صنعت دامداری ایران سالانه به چند ده میلیارد تومان میرسد. این بیماری معمولاً از طریق افزایش شمار سلولهای سوماتیک (SCC) در شیر مخزن یا شیر انفرادی گاوها شناسایی میشود. در دام آلوده، سیستم ایمنی بدن با ارسال گلبولهای سفید به پستان تلاش میکند با عوامل بیماریزا مقابله کند که نتیجه آن افزایش SCC در شیر است.
تخمین زده میشود در یک دامداری با اندازه متوسط، سالانه بیش از ۲ میلیارد تومان خسارت ناشی از ورم پستان تحتبالینی به دامدار تحمیل شود (معادل بیش از ۱۰۰ دلار به ازای هر رأس گاو). این رقم با افزایش هزینه دارو، خدمات دامپزشکی و افت کیفیت شیر، هر سال در حال افزایش است.
اثر مستقیم SCC بالا بر درآمد دامدار
شیر با شمار بالای سلولهای بدنی برای کارخانههای لبنی نامطلوب است، زیرا:
• ماندگاری محصولات لبنی را کاهش میدهد
• کیفیت و کمیت پروتئین شیر را پایین میآورد
• بازده تولید پنیر را کاهش میدهد
زمانی که شمار SCC از ۱۰۰ هزار سلول در میلیلیتر فراتر رود، تولید پنیر کاهش یافته و کارخانههای جمعآوری شیر معمولاً جریمههایی را در قیمت خرید شیر اعمال میکنند.
ورم پستان بالینی و هزینههای آشکار آن
ورم پستان بالینی حالتی است که شیر دارای لخته و دلمه بوده و علائم بیماری در دام کاملاً مشهود است. برخلاف نوع تحتبالینی، این نوع ورم پستان نیازمند درمان فوری است.
برآورد هزینه ورم پستان بالینی اغلب دشوار است، زیرا:
• تعریف موارد بالینی در دامداریها متفاوت است
• پروتکلهای درمانی یکسان نیست
• بسیاری از دامداریها ثبت منظم موارد بیماری را انجام نمیدهند
بخش عمده هزینههای ورم پستان بالینی مربوط به شیر دورریختنی در طول درمان است. گاوهایی که بهصورت مزمن درگیر ورم پستان میشوند، بهمرور تولید شیر کمتری خواهند داشت و هزینه درمان آنها افزایش مییابد.
ثبت دقیق سوابق موارد بالینی، تعداد روزهای دورریختن شیر و نوع درمان انجامشده، نقش مهمی در کاهش هزینهها و افزایش سودآوری دارد. همواره باید به یاد داشت که گاو شیرده تنها زمانی سودآور است که شیری تولید کند که قابل فروش باشد.
هزینههای پنهان ورم پستان
از دست رفتن پاداشهای تشویقی کارخانهها، کاهش تولید شیر و دورریز محصول تنها بخشی از هزینههای ورم پستان است. این بیماری از طریق:
• حذف اجباری دام
• کاهش ذخیره ژنتیکی گله
• کاهش نرخ باروری
• افزایش هزینههای جایگزینی دام
خسارتهای سنگینتری به دامدار وارد میکند.
اگرچه ردیابی این هزینهها دشوار است، اما ثبت منظم دادهها، بررسی ماهانه SCC و پایش موارد بالینی میتواند تصویری واقعی از هزینههای ورم پستان در اختیار دامدار قرار دهد و مسیر تصمیمگیریهای مدیریتی را شفافتر سازد.