ورم پستان دامداری شما را از بین می برد!

ورم پستان به عنوان التهاب پستان شناخته می شود و یکی از شایع ترین بیماری ها در دام شیرده است. این بیماری سبب تغییر در ترکیبات شیر، کاهش بازارپسندی و معمولا باعث نخریدن شیر توسط کارخانه جمع آوری شیر و یا بازگرداندن آن به دامداری پس از تست اولیه در سکوی جمع آوری شیر می شود. این موضوع به قدری دردناک و استرس زا است که همه دامدارها تلاش می کنند به هر نحوی از بروز آن جلوگیری کنند.

در جدول زیر تفاوت ترکیب شیر سالم و شیر آلوده به ورم پستان را مشاهده می کنید. طبیعی است که این معیار تقریبی است و بسته به میزان ورم و درصد ابتلا، ترکیب شیر آلوده متفاوت خواهد بود. 

چرا ورم پستان به دامدار ضرر مالی می زند؟

ورم پستان شایع ترین علت ضرر اقتصادی در صنعت دام شیری است. به گونه ای که با بروز آن:

• دیگر شیر دام برای مصارف انسانی قابل استفاده نیست.
• تولید دام به شدت کاهش می یابد.
• هزینه های دامپزشکی زیادی به دامدار تحمیل می کردد.
• ممکن است دام حذف شود.
• داروها در شیر باقی می مانند و کسی تمایل به خرید آن ندارد.

ورم پستان محیطی و مسری

ورم پستان در وهله اول بیماری باکتریایی است و به دو گروه ورم پستان محیطی و ورم پستان مسری تقسیم می شود.

سه عامل مشهور بروز ورم پستان های مسری، ¹ استرپتوکوکوس آگلاکتیه، ² استافیلوکوکوس اورئوس و ³ استرپتوکوکوس دیسگالاکتیه هستند.

و از عوامل بروز ورم پستان های محیطی، اشرشیاکلی به عنوان یک عامل ^* کلی فرمی و استرپتوکوکی های محیطی مانند ^* اوبریس، ^* بوویس، ^* دیسگالاکتیه، ^* اینتروکوکوس فاسیوم و ^* اینتروکوکوس فاسیلیس می باشند.

عوامل بیماری زا چه قسمتی از پستان را آلوده می کنند؟

پستان گاو از چهار قسمت غدد ترشح کننده شیر تشکیل شده است که هر کدام را یک کارتیه می نامیم. هر کارتیه شامل بافت ترشح کننده شیر است که آلوئولی نامیده می شود. باکتری ها وارد بافت غده ای می شوند و سلول های آلوئولی را آلوده می کنند. این باکتری ها در حین تکثیر تولید سم می کنند که باعث آسیب و حتی مرگ سلول های پوششی ترشح کننده شیر می شود.

ورم پستان به سه شکل ظاهر می شود :

• تحت بالینی
• بالینی
• مزمن

ورم پستان حاد را میتوان به کوه یخ تشبیه کرد. شما ممکن است تعدادی دام مبتلا به ورم پستان را در گله مشاهده کنید، اما یقین داشته باشید که تعداد بسیار بیشتری دام مبتلا به صورت تحت بالینی و نهفته درگیر ورم پستان هستند و شیر بسیار کمتری از توان ژنتیکی شان، از خوراکی که می خورند و از پول های زیادی  که برایشان هزینه می شود، تولید می نمایند.

 آگاهی از این موضوع ساده، درآمد شما را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد!

معنای دو کلمه بالینی و تحت بالینی چیست؟

بیماری تحت بالینی به حالتی اطلاق می شود که علایم بیماری پنهان است و ظاهر دام سالم و سرحال است؛ اما بدن در حال مبارزه با بیماری و واکنش دادن به آن است. برای مثال در ورم پستان تحت بالینی از تولید شیر دام کاسته می شود.

بیماری بالینی به حالتی اطلاق می شود که علایمی مانند بی حالی دام مشاهده می شود. در خصوص ورم پستان، این حالت زمانی است که لخته شیر و التهاب پستان کاملا مشهود است.

بیشتر از ورم پستان بالینی، نگران ورم پستان تحت بالینی باشید، زیرا :

• پانزده تا 40 بار رایج تر از نوع بالینی است و معمولا مقدمه ای بر ورم پستان بالینی است.
• مدت زمان ابتلای دام طولانی تر و تشخیص آن نیز برای دامدار دشوارتر است.
• بدون اینکه بدانید از کجا ضربه می خورید، باعث تاثیر منفی بر کیفیت شیر می شود.

از آنجاییکه ورم پستان تحت بالینی را نمی توان با چشم تشخیص داد، تنها راه شناسایی آن اندازه گیری تعداد سلول های شیر است.

البته شیر سالم نیز حاوی سلول های خونی است. زمانیکه به دلیل هجوم باکتری ها به سلول ها، عفونت در بدن وجود دارد، تعداد گلبول های سفید در اطراف بافت آلوده شده به سرعت افزایش می یابد (میلیون بر میلی لیتر).

اکنون سوال اینجاست که دامدار برای تشخیص ورم پستان تحت بالینی (وقتی که دام به راحتی خوراک می خورد و علایم خاصی از خود نشان نمی دهد) چه باید بکند؟ آیا راهی برای شناسایی دام در معرض خطر وجود دارد ؟

خوشبختانه جواب مثبت است.

برای این تشخیص دو راه وجود دارد. استفاده از ¹ سی ام تی تست و استفاده از ² دستگاه تشخیص ورم پستان دیجیتال

یکی از راه های ساده شناخت بیماری تحت بالینی استفاده از تست ورم پستان کالیفرنیا یا CMT است که با دقت نسبتا خوبی تعداد سلول های سوماتیک (سلول بدنی) موجود در شیر را تخمین می زند. معرف موجود در محلول سی ام تی با سلول های بدنی موجود در شیر واکنش می دهد و ایجاد ترکیب ژله ای می نماید.

برای انجام این آزمایش نیاز به ظرف سی ام تی و محلول شناسایی دارید. به این صورت که در ابتدا به اندازه نصف قاشق غذاخوری شیر از هر کدام از کارتیه ها دوشیده می شود و جداگانه در هر یک از چهار فنجانک ظرف سی ام تی تست ریخته می شود. سپس به اندازه یک قاشق در هر یک از فنجانک ها محلول شناسایی ریخته می شود و به آرامی و برای ده ثانیه چرخانده می شود تا به خوبی با شیر مخلوط شود. محلول شناسایی با گلوبول سفید ترکیب می شود و بسته به میزان وجود گلوبول های سفید، تغییر رنگ می دهد و به صورت ژله ای در می آید. بسته به برند محلول، گاهی بعد از 20 ثانیه ترکیب از بین می رود. بنابراین شناسایی می بایست سریع و دقیق باشد.

با توجه به اینکه در حال حاضر بیشتر تولیدکنندگان شیر، گاودار هستند، در ادامه متن، سیستم ارزیابی تمیزی پستان برای گاو نمایش داده شده است. همانند همین روش، میزان تمیزی پستان و دست و پا، برای بز و گوسفند نیز انجام می شود. با این حال به علت خشک بودن مدفوع گوسفند و بز و نیز کوچک بودن فارم های نگهداری بز و گوسفند شیری، این موضوع کمتر پرورش دهندگان دام سبک را درگیر می نماید.

برای امتیازدهی و ارزیابی تمیزی گاوها، پنج قسمت بدن مورد توجه قرار می گیرد:

• کپل
• ران
• پا
• پستان
• شکم

در این سیستم هر قسمت جداگانه و از عدد 1 تا 4 امتیازدهی می شود. به این صورت که امتیاز 1 برای خیلی تمیز و 4 برای خیلی کثیف در نظر گرفته می شود.

چرا امتیازدهی مهم است؟ تمیزی شکم چه ارتباطی با ورم پستان دارد؟

زیرا کود (بخوانید آلودگی) به چهار طریق به پستان منتقل می شود و استرپتوکوکی های محیطی مانند اوبریس و دیسگالاکتیه در کود یافت می شوند. این چهار طریق عبارتند از:

• از طریق دم
• آلودگی مستقیم
• از طریق پا
• پاشیدن و ترشح شدن

بنابراین آلوده بودن هر کدام از قسمت های ذکر شده در جدول بالا، به معنای افزایش سرعت رسیدن آلودگی به سرپستان ها و یا آلوده شدن دست پرسنل شیردوشی و تجهیزات دوشش در زمان اتصال خرچنگی ها می باشد. زمانیکه آلودگی بدن زیاد باشد، انتظار داشتن از پرسنل شیردوشی برای دوشش تمیز و مراقبت کامل از بهداشت، انتظاری اشتباه و ناشدنی است. با آلوده بودن دست و تجهیزات شیردوشی، انتظار کاهش ورم نیز انتظاری واهی و بی سرانجام است. محیط داخل پستان گرم و مرطوب و پر از عوامل مغذی است که به راحتی باعث افزایش تعداد باکتری ها می شود.

همانطور که در زیر می بینید، یکی از مهمترین دلایل شیوع ورم پستان، دستگاه شیردوش می باشد.

عوامل مستعدکننده ورم پستان :

• دستگاه شیردوش
• سرما و گرما
• آسیب به سر پستان
• کاهش ایمنی بدن دام به دنبال جراحی یا زایش
• تغذیه

در تصویر زیر، جدول شماتیک بالا را به صورت واقعی مشاهده کنید: