دلایل لیز خوردن و افتادن خرچنگی در شیردوشی گاو

اگر به ازای هر ۱۰۰ رأس گاو، بیش از ۵ تا ۱۰ مورد لیز خوردن یا افتادن لاینر در زمان دوشش مشاهده می‌شود، بدون تردید سیستم شیردوشی شما با مشکل مواجه است و این موضوع نباید به رفتار دام نسبت داده شود.

به‌طور کلی، زمان بروز لیز خوردن خرچنگی نقش مهمی در تشخیص علت دارد.

علل لیز خوردن خرچنگی در ابتدای دوشش
لیز خوردن یا افتادن خوشه خرچنگی در شروع دوشش معمولاً ناشی از عوامل زیر است:
• پایین بودن میزان خلا
• بسته بودن یا نیمه‌مسدود بودن سوراخ ورودی هوای خرچنگی
• وجود مانع در قسمت بالای لاینر یا شیلنگ کوتاه شیر
در این شرایط، خلا کافی برای تثبیت لاینر بر روی سرپستان ایجاد نمی‌شود و خوشه به‌راحتی از جای خود خارج می‌گردد.

علل لیز خوردن خرچنگی در اواخر دوشش
لیز خوردنی که در انتهای دوشش رخ می‌دهد اغلب به دلایل زیر مربوط است:
• تراز نبودن خوشه خرچنگی هنگام اتصال
• پایین بودن کیفیت لاینر
• فرسودگی و قدیمی بودن لاینر
• توزیع نامناسب وزن در خوشه خرچنگی
در این مرحله، کاهش جریان شیر و تغییر وزن خوشه، حساسیت سیستم را نسبت به خطاهای فنی افزایش می‌دهد.

۱- اتصال صحیح خوشه دوشش
پیش از اتصال خرچنگی، لاینرها باید به سمت پایین خم شوند تا از ورود هوا به خرچنگی و خط شیر جلوگیری شود. با اتصال تدریجی لاینرها به سرپستان‌ها، خوشه به سمت بالا کشیده شده و خلا به‌صورت یکنواخت تثبیت می‌شود.
اگر آماده‌سازی پستان به‌درستی انجام شده باشد، ورود سریع شیر به لاینرها به پایداری خوشه و دوشش صحیح کمک می‌کند.

۲- تراز بودن خوشه خرچنگی
خروجی خرچنگی باید با شیب ملایم رو به پایین قرار گیرد.
عدم تراز مناسب باعث می‌شود شیلنگ شیر و شیلنگ دوقلو، خوشه را بکشند یا پیچ دهند و در نتیجه، لاینرها از سرپستان جدا شوند.
در برخی دامداری‌ها استفاده از بازوهای مکانیکی می‌تواند به تراز بهتر کمک کند، اما در شیردوشی‌های بزرگ به دلیل سرعت کار، معمولاً کاربرد محدودی دارد.

۳- مدل و وضعیت لاینر
لاینر یکی از تأثیرگذارترین قطعات در کیفیت دوشش است.
لاینرهای با طراحی نامناسب یا فرسوده می‌توانند باعث:
• کبودی و ادم سرپستان
• پاکدوش نشدن دام
• باقی ماندن شیر در پستان
• افزایش سلول‌های بدنی و ورم پستان تحت بالینی
شُل و لاینر باید کاملاً متناسب با یکدیگر باشند. دهانه لاینر نباید شل، ترک‌خورده یا پیچ‌خورده باشد. همچنین تمام شل‌های یک خرچنگی باید هم‌طول باشند.

۴- سوراخ ورودی هوای خرچنگی
مسدود بودن یا کوچک بودن سوراخ ورودی هوا باعث:
• کاهش سطح خلا خرچنگی
• افزایش نوسان خلا
• پر شدن خرچنگی
• لیز خوردن لاینرها
• افزایش زمان دوشش

در مقابل، ورود بیش از حد هوا نیز منجر به:
• کاهش خلا
• افزایش نوسان
• کف کردن شیر
• شکستن مولکول‌های چربی
• افت کیفیت شیر
بررسی دوره‌ای سوراخ‌های خرچنگی باید جزء برنامه روتین شیردوشی باشد.

کامل شدن دوشش و ارتباط آن با لیز خوردن لاینر
اگر پس از دوشش، با رگ‌زنی پستان بیش از ۴۰۰ سی‌سی شیر باقی‌مانده در حداقل ۱۰ رأس گاو مشاهده شود، سیستم شما دچار مشکل پاکدوشی است. مقدار استاندارد شیر باقی‌مانده باید کمتر از ۲۰۰ سی‌سی باشد.
مهم‌ترین عوامل این مشکل عبارت‌اند از:
• کیفیت پایین لاینر
• عدم تناسب ظرفیت خرچنگی با قطر شیلنگ‌ها
• سبک بودن بیش از حد خوشه
• نامتوازن بودن طول شیلنگ‌ها
• بالا بودن بیش از حد خلا