مطالب پیش رو، برای شما به عنوان یک دامدار و یا یک کارشناس تکراری است. با این وجود، زمانی که به سالن شیردوش خود مراجعه می کنید با کمی وقت گذاشتن و دقت، متوجه می شوید که تقریبا بسیاری از پرتوکول های ارایه شده توسط شما اصلا اجرا نمی شود و یا به صورت اشتباه اجرا می شود.
چگونه می توانیم بدون مشاهده عینی، متوجه این بی توجهی ها بشویم؟
گاهی در مراجعه به برخی گاوداری ها و بازدید از سالن شیردوشی، با آمار نادرستی روبرو می شوید. برای مثال با وجود یک دستگاه شیردوش قدیمی شیشه دار، پمپ خلا ضعیف، لوله کشی قدیمی، خرچنگی های کوچک و پولساتورهای ضعیف، دامدار از سرعت بالای دوشش راضی است و اعدادی را برای توان شیردوش خود برای دوشیدن تعداد دام دوشا در هر ساعت بیان می کند که با مدرن ترین و مجهزترین دستگاه شیردوشی نیز نمی توان به این سرعت دوشش رسید.
بدون شک دامدار دروغ نمی گوید. اما دستگاه شیردوش هم توان محدودی دارد.
پس علت این سرعت بالای دوشش و سرعت بالای کارگران شیردوشی چیست؟ رعایت نشدن پروتوکول های شیردوشی مانند شستشو، ضدعفونی، رگ زنی و پاکدوش نشدن دام.
بنابراین، جدا از مشاهدات خود، با مراجعه به آماری مانند تعداد ورم پستان های جدید، درصد پرولابس کارتیه ها، میزان بار میکروبی شیر، هر گونه نوسان در زمان کل دوشش، نوسان در میزان شیر دوشیده شده در هر وعده و مانند این، از سلامت روش شیردوشی در گله خود اطمینان حاصل نمایید.
در نظر داشته باشید که شیردوشی یکی از طاقت فرساترین امورات دامداری است و اپراتورهای شیردوشی می بایست از نظر جسمی و ذهنی به خوبی انتخاب شده باشند و از مشوق های مالی برای تحریک ایشان به ادامه کار استفاده نمود. در غیر این صورت حتم داشته باشید که این احساس اجحاف و نرسیدن به حق خود را به گونه ای دیگر از جیب شما بیرون خواهند کشید.
هدف اصلی دامداری شیری، تولید شیر با کیفیت بالا و با کارامدترین و ارزان ترین روش ممکن است. یکی از ساده ترین راه های رسیدن به این هدف، اجرای روشی پایدار و یکسان برای آماده کردن دام ها برای دوشش و اتصال خرچنگی در تمام وعده ها است.
عملیات شیردوشی به صورت خلاصه به این شرح است:
- لاینرها به سر پستان هایی که تمیز و به خوبی تحریک شده اند وصل شوند،
- شیر به سرعت و کامل دوشیده شود،
- خرچنگی ها بلافاصله پس از پایان شیر، به آرامی جدا شوند،
- دام به سرعت و آرام و با پستان های ضدعفونی شده خارج شود.
رعایت موارد فوق در کنار بستری خشک و نرم به مقدار زیادی به سلامت ماندن دام شیرده شما و دور ماندن از عوامل بیماری زا کمک می نماید.
اکنون که می دانید شیردوشی صحیح چگونه است ( اگر مطمئن نیستید که می دانید لطفا مقاله بالایی را بخوانید) وقت آن است که مواردی را دقیق تر کنترل کنید.
آیا کیفیت مواد ضدعفونی شما استاندارد است؟
یکی از مواردی که اکثر اوقات از نظر دور می افتد نوع ضدعفونی قبل از دوشش است. آیا این ضدعفونی به خوبی عمل می کند؟ آیا برچسب یا بروشور آن و بهترین روش مصرف را مطالعه کرده اید؟ آیا این ضدعفونی آن طور که بیان می کند تاثیر دارد؟ آیا اصلا ضدعفونی ای که خریداری کرده اید ضدعفونی می کند؟! معمولا ضدعفونی کننده های ارزان قیمت اثر کمتری بر کشتن عوامل بیماری زا و ایجاد بهداشت دارند.
اکثر ضدعفونی کننده ها برای اثرگذاری کامل، به زمانی بین 15 تا 30 ثانیه نیاز دارند. علاوه بر اینکه می بایست این طول زمان را بدانید، بررسی کنید که آیا کارگران شیردوشی بعد از ضدعفونی سه چهارم سرپستان در این محلول (PRE-DIPPING)، این مدت زمان را تحمل می کنند یا زودتر از موعد مقرر پستان ها را خشک می کنند؟ آیا ظرف دیپ کاپ تمیز نگهداری می شود یا خود ظرف حاوی سوپ باکتری است؟
وقتیکه ظرف نگهدای محلول آلوده باشد، عوامل گندزدای موجود درآن، صرف از بین بردن پاتوژن ها و نظافت خود ظرف می شوند و عملا ماده موثره ای برای ضدعفونی سرپستان ها باقی نمی ماند.
آیا رگ زنی یا پیش دوشی انجام می شود؟
مورد دیگری که می بایست کنترل شود، رگ زنی یا پیش دوشی است. آیا همه دام ها رگ زنی می شوند؟ گاهی هم زمان با شستن سرپستان، رگ زنی هم انجام می شود. هدف از رگ زنی چیست؟ شناسایی شیر مشکل دار. آیا با وجود فشار آب در حال شستشوی سرپستان، کف سیمانی قدیمی زیر پای گاو و تلاش و تمرکز کارگر برای جدا کردن کود چسبیده به پستان، می توان شیر دلمه دار را شناسایی کرد؟ اگر جواب منفی است، پس می بایست روش کار را تغییر داد. زمانی که از مت لاستیکی مشکی رنگ زیر پای دام استفاده می شود، شناسایی لخته های شیر آسان تر خواهد بود.
آیا رگ زنی پیش از ضدعفونی انجام می شود یا بعد از آن؟ هدف از رگ زنی شناسایی دام مشکوک به بیماری است. دام مبتلا به ورم پستان می بایست سریع تر شناسایی و درمان شود. بی توجهی در زمان رگ زدن که امری بسیار شایع است، یکی از علت های احتمالی شیوع ورم پستان در گله شماست.
هر چند که معمولا و در بیشتر دامداری ها محل دوشش با محل خوابیدن گاو فاصله دارد، اما اگر این گونه نیست، آگاه باشید که شیر دوشیده شده در زمان رگ زنی، در صورت آلوده بودن به عوامل بروز ورم پستان، به راحتی باعث بیمار شدن سایر دام ها می شود.
دست اپراتور شیردوشی نیز به اندازه همه تجهیزات آلوده، منجر به انتقال سریع بیماری می شود. همه کارگران شیردوشی می بایست از دستکش استفاده کنند. انتقال آلودگی از دستکش، به مراتب کمتر از پوست دست است.
مورد قابل توجه دیگر این است که آیا قبل از نصب خرچنگی، سرپستان ها خشک شده اند؟ یا هنوز از بعضی تیت ها آب چکه می کند؟ آبی که چکه میکند بدون شک آبی بسیار آلوده و حاوی کود خواهد بود که مستقیم وارد لاینرها، خرچنگی و تانک شیر می شود و علاوه بر بالا رفتن بار میکروبی، خطر ابتلای دام شما به عوامل بیماری زا را به شدت افزایش می دهد.
گرچه تمام فرایندهای منجر به لمس سرپستان، جزو عملیات شیردوشی است، اما این لمس منجر به تحریک مغز به ترشح اکسی توسین و بالا رفتن سرعت خروج شیر می شود. از سوی دیگر ، این زمان نمی بایست از حدی نیز بیشتر طول بکشد. وگرنه حداکثر سرعت خروج شیر از پستان را از دست خواهید داد.
در گذشته فاصله اولین تماس با سرپستان تا نصب لاینرها را 60 تا 90 ثانیه در نظر می گرفتند. با توجه به اصلاح نژاد دام ها در سال های گذشته و بالا رفتن سرعت خروج شیر از پستان، بهتر است در خصوص بهترین زمان نصب خرچنگی با کارشناس اصلاح نژاد خویش مشورت نمایید. همچنین برخی دستگاه ها مجهز به پولساتور ماساژور و سیستم های مدیریت شیردوشی هوشمند می باشند و کمک زیادی به دوشش دام می کنند. این موضوع نیز در روش دوشش باید در نظر گرفته شود.
یکی از علایم بی توجهی به آماده بودن دام برای شروع دوشش، افزایش بروز پرولابس یا هایپرکراتوزیس می باشد.
یکی از عوامل بسیار مهم در سلامت اسفنکتر سرپستان ها و جلوگیری از ورم پستان های ناشی از آن، زمان جدا کردن خرچنگی از پستان است. اگر شیردوش شما به سیستم جداکننده خودکار مجهز نیست، یکی از مسوولیت پذیرترین کارگران می بایست این وظیفه را به عهده بگیرد. به این معنی که می بایست پایان یافتن شیر دام را به سرعت تشخیص دهد و سپس به آرامی و بدون ایجاد مزاحمت برای دام ( قطع نکردن خلا در زمان جدا کردن خرچنگی) شیردوشی را به اتمام برساند. بلافاصله بعد از دوشش نیز سرپستان را با ضدعفونی کننده محافظ دار مانند ترکیبات حاوی ید یا بتادین آغشته نماید.
گرچه خروج دام از سالن شیردوشی به معنی پایان دوشش است، اما بررسی کنید که مسوول خوراک ریزی با برنامه ریزی دقیق و خوراک ریزی به موقع مانع از نشستن دام برای نیم ساعت بعد از دوشش شود.
اجرای شیوه های استاندارد شیردوشی مستلزم آموزش مکرر همه پرسنل است. آموزش مناسب می تواند منجر به افزایش منطقی سرعت شیردوشی و کاهش عوارض و بیماری های پستانی شود.
یکی از اهداف آموزش، تکرار مطالب است. اگر این مطالب برای شما و یا برای اپراتورهای شیردوشی تکراری است ولی هنوز مشکلاتی در زمینه دوشش وجود دارد، شاید نیاز به آموزش دوباره و دوباره وجود داشته باشد.